Passie voor historische botsauto’s

Wat wil Richard Müller eigenlijk, waarvoor al die drukte? Gedreun van schlagermuziek, de benen met moeite in de ruimte van de botsauto ondergebracht, een bonte plastic chip (fiche) in de gleuf geschoven en meteen draait de wereld al om je heen. Bons! Boem! Wat een plezier! Jouw historische botsauto, die op een BMW 1800 lijkt, snort er vandoor om de Pagoden SL, Alfa Romeo en Cadillac op de “dansvloer” te jagen. Het is een glijden, zoemen en gieren en je hebt tevens het gevoel te zweven (te vergelijken met een pingpong bal in een gevulde badkuip). Maar wat is daaraan nu zo bijzonder? Het is toch nog zoals altijd, toen men in 1975 …….. He, verdraaid, 1975 is eigenlijk allang verleden tijd! En daarmee ook de tijd, waarin jij zelf aan het stuur van de –nu historische-botsauto draaide. Ja, ons verhaal gaat dus over oude botsauto’s, vooral over onze fascinatie daarvoor en dan ook nog kort over het kermisbedrijf; kortom we hebben het over Richard Müller.

tent

Kassawagen

“Het is een droom zonder einde” glundert R. Müller die aan de kassawagen van zijn houten palen botsautokraam (tent) leunt. De kassawagen dateert uit 1927 en een product van de firma Ihle, net als de auto’s, die uit de jaren 1950 zijn. En Müller? Hij is definitief jong gebleven. “Onze familie heeft een kermistraditie van wel 200 jr., opgericht door mijn overgrootvader die een illusionist was. Toen zijn achterkleinzoon (dus ik) het levenslicht en iets later de duizendvoudige glans van de kermislampen te zien kreeg draaiden de botsauto’s al op de kermissen. Natuurlijk dat zoiets dan in jouw bloed zit.

Historie fabriek

Houten palen tent

Mijn ouders woonden tot 1991 in een uit spanen gebouwde wagen, daarin ben ik opgegroeid en als kind mocht ik al met onze Hanomag-tractor rijden”, vertelt Richard M., diens vader exact zo’n “houten palen tent” voor botsauto’s had als Müller er actueel één zijn eigen noemt. Het geheel heet zo omdat het gehele gebouw op meerdere houten palen rust, in tegenstelling tot de tegenwoordig gebruikelijke “zuilen botsauto tenten”. Deze kun je met z’n tweeën op 1 dag opzetten, daarentegen hebben 5-7 mannen 2-3 dagen nodig om de houten palen constructie op te bouwen. Dat lukt net binnen de ter beschikking staande tijd: demontage direct na kermiseinde op zondagavond en het opnieuw monteren voor de volgende kermis, waar donderdags, of op z’n laatst vrijdags, weer alles moet draaien. Müller: “Dat is echt zwaar werk”. Maar voor hem bestaat er niets mooiers.

TentJonge dames

Oneindig veel herinneringen en emoties zijn voor hem met deze bijzondere attractie verbonden. Hij genoot van de aandacht die het geheel (en hij ook) ook van de jonge dames kreeg. Ook nu nog is het contact met het publiek een dragende zuil. “Wij willen mensen gelukkig/blij maken”, zegt hij met overtuiging. En toch is Müller niet alleen maar nostalgisch en met hart en ziel kermismens maar ook zakenman.

Richard Muller

Zijn gezin leeft van topactuele kermis attracties, m.a.w. zuilen-botsautokraam, met led-blinklampjes en het hele moderne spul. Dat hij met een historisch “Fahrgeschäft” ook geld verdienen zou, dat was net zo min zeker als het kopen van de palen botsauto tent. “In het geheim was het echter altijd al mijn droom, sinds mijn vader onze houten palen kraam verkocht heeft. Dat was ca. 1975. Kapot was het niet maar niet meer modern.  “Mijn vader was bang dat hij niet meer geboekt zou worden, dus verving hij onze oude botsauto kraam door een nieuwe”. De oude uit houten spanen gebouwde wagen en de Hanomag deed hij niet weg. Vanzelfsprekend restaureerde Müller jun. allebei en heeft ze nog steeds. Echter de hiaat die de palen historische botsauto tent achtergelaten had bleef, zowel in het dagelijkse kermisgebeuren als ook in Müller’s hart. Dat moest anders worden!

Speciale internetsite

In 2003 was Richard Müller één van de oprichters van de “Deutsche Gesellschaft historischer Schausteller”. Een begin. Müller vertelt verder: “In 2009 ontdekte ik op een speciale internetsite een offerte van een complete historische botsauto installatie van 1950. Ik wikte heen en weer. Uiteindelijk besprak ik het met mijn vriend Peter Bochholz. Zijn reactie: “Richard, dat moet je doen! Dat is jouw leven!” Toen was de dam gebroken. Dit botsauto equipement moest ik gaan bekijken”.

scooterWat hij dan te zien kreeg was ongelooflijk, een compleet geheel. In de originele aanhangwagens bevond zich de volledige houten palen constructie, 16 originele Ihle wagens (chaisen)met alles wat er bij hoort en bovendien nog reserveonderdelen. Zelfs de kassawagen was er bij. Aangeboden werd dit alles door de weduwe van een kermisreiziger. “Hij kon er niet van scheiden. Het was zijn heiligdom”, vertelde ze. “Er was echter een duidelijk verschil in onze prijsvoorstelling,” zo Müller. “Mijn argumentatie wat de prijs betreft en ook mijn vastberadenheid en gevoel voor traditie hebben haar uiteindelijk overtuigd.” Toen dan nog bleek dat de dame van geboorte Ihle heette, een nakomelinge van de historische IHLE chaise fabrikant, was de vreugde groot en de transactie een feit.

close-up scooterJa, wat nu? “Mijn plan was het ding weer bedrijfsklaar te maken en dan 1 keer per jaar op te bouwen voor mijn eigen plezier,” zei Müller. Dit plan mislukte grondig, tenminste gedeeltelijk. “Voor dit jaar hebben we al 8 boekingen voor dit oude ding en het worden er eerder nog meer dan minder. De mensen houden van de oude botsautoattractie, net als ik,” glundert Müller.

Om alles in beweging te kunnen houden is men voortdurend bezig met onderhoud, reparatie en restauratie. Dat is normaal en geeft Müller een goed gevoel. In 2009 begon hij met zijn medewerkers elk onderdeel onder de loep te nemen en was verrast dat alles in een redelijk goede toestand was. Waar nodig werd er gerestaureerd, sommige onderdelen gekocht, enz. “Ik was in een echte restauratieflow“ lacht hij. Ook de houten spanen wagen van zijn ouders werd uit de retraite gehaald en onder handen genomen.

TÜV

EN dan de eerste montage op eigen terrein en de nodige keuring door de “TÜV” (vgl. apk-keuring). Spannend: kan het geheel aan de huidige eisen voldoen?, horen de documenten echt bij de gekochte installatie?? Ja! Nu mogen de wielen van de oude voertuigen ook officieel in de 21ste eeuw draaien. Voor Müller is belangrijk: “Geen nostalgische replica’s maar alles echt historisch origineel van toendertijd.” Zijn botsauto’s zijn allemaal ontstaan in de firma IHLE in Bruchsal. Hier werden in de jaren 1930 zelfs echte auto’s geproduceerd, elegante stalen sportwagen karosserieen, meestal op basis van DIXI en BMW. Parallel bouwde IHLE botsauto’s voor kermisbedrijven, Het waren eigen staal-, later polyesterhars ontwerpen op stalen chassis; zelfs de benzine– en gelijkstroommotoren fabriceerde IHLE zelf. Begin van de 1990er jaren sloot de IHLE fabriek.

Close upDat er in de loop der tijden veel veranderd is weet Müller, die eveneens 2epresident van de Kermisbond Essen is, ook uit eigen ervaring. “Vroeger was de kermis het uitje van de arme man. De harde werker was blij en trots zijn gezin in het weekend iets bijzonders te kunnen bieden,” zegt hij. “Tegenwoordig heerst er een totaal ander gedrag in de vrijetijdsbesteding;  de digitalisering heeft op dit gebied ook bij de kinderen intocht gehouden. Kijk bv naar het Roergebied: nu de kolenmijnen gesloten zijn is ook de werkdag veranderd. De vader van Richard Müller was er al van overtuigd dat er daardoor ook voor de kermisbranche veranderingen op komst waren. Daarom moest Richard een “broodbrengende” opleiding volgen en dus niet bij de kermis naar mening van zijn ouders. “Maar voor mij was mijn loopbaan duidelijk,” zegt Müller jun. En duikt nog eens heel diep in de eigen familiegeschiedenis en die liet hem geen andere keus.

Benz scooter

Tot aan de dag van vandaag bezit hij de oude kermisattracties van zijn vader en diens voorvaderen. Daartoe behoren bv. De oude draaimolen met paarden van de firma MACK, waarvan alle koetsen unicaten zijn, individueel en slechts 1x gefabriceerd. De clou is de elektrische aandrijving van de koetsen waarvoor levende pony’s liepen. “Tegenwoordig zou je daarvoor de dierenbescherming op je dak krijgen, toen was dat echter heel gewoon. Tot 1986 draafden onze paardjes voor de koetsen op de kerstmarkt van Essen. Na het dagelijkse werk konden ze naar hartenlust op het grasland aan de Rijn ronddollen”.

Muller broers

Toen vader Müller in 1990 door een beroerte van de ene dag op de ander uitviel moest junior in het bedrijf inspringen. “Ik moest niet alleen aanwezig zijn maar nu ook de verantwoording dragen”, zegt R. Müller. Hij besefte dit meteen en zou het ook niet anders willen hebben. “De overstap lukte goed, ik had nl. altijd al oog voor wat mijn vader deed en wist daarom waar en hoe ik moest aanpakken”. Het juiste gevoel voor de zelfstandigheid alsook voor de gemeenschap van de kermisreizigers onder elkaar zat eveneens in zijn genen. Ja, en nu staat Müller naast zijn houtenpalen botsautocomplex dat het middelpunt van de kermis vormt. “Eén ding is echter nooit veranderd: de lachende gezichten!” De historische botsauto’s starten voor de volgende ronde met muziek en alles wat erbij hoort en Richard Müller kijkt lachend toe.